สิ่งต้องห้ามประดับบ้าน

คอลัมน์ เลาะรั้ว

องค์ประกอบภายในของพระอุโบสถหรือวิหารของพุทธศาสนาที่เป็นรูปแบบเฉพาะทางศาสนา จะนำไปใช้เป็นองค์ประกอบของอาคารอื่น ไม่ว่าบ้าน ร้านอาหาร โรงแรม ไม่เป็นการสมควร ผิดฐานานุรูป ฐานานุศักดิ์ ซึ่งคนรุ่นใหม่ควรต้องศึกษา มีอีก 2-3 องค์ประกอบ

องค์ประกอบแรกคือ บัวหัวเสาภายในพระอุโบสถหรือวิหาร บัวหัวเสานี้จะออกแบบและก่อสร้างเป็นรูปดอกบัวที่มีความหมายคือ การบูชาพระพุทธเจ้าด้วยดอกบัว

องค์ประกอบต่อมาก็คือ ตัวเสา ปกติทั่วไปแต่เดิมนั้นเสาของโบสถ์วิหารจะเป็นทรง 4 เหลี่ยม น้อยแห่งที่จะเป็นทรงกลม

สิ่งสำคัญก็คือ การประดับเสานั้นจะมีการลงรักปิดทอง เป็นลวดลายดอกไม้หรือลวดลายอื่นก็เช่นเดียวกันคือทำเพื่อเป็นพุทธบูชา

การจะนำเอารูปแบบของเสาโบสถ์วิหารมาเป็นแบบของเสาบ้านจึงไม่สมควร ดังที่เคยมีอดีตรัฐมนตรีท่านหนึ่งด้วยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ลงรักปิดทองเสาในบ้านของตน ใครรู้ดูเห็นเขาก็ค่อนแคะถึงความไม่ถูกไม่ควร ถึงจะไม่ได้ยินแต่ก็น่าเกลียด

อีกเรื่องก็คือตัวโครงหลักของหลังคา เนื่องจากความกว้างของโบสถ์หรือวิหารทางพระพุทธศาสนาบางหลังมีความกว้างเกินกว่ากำลังการรับน้ำหนักของโครงไม้ตัวเดียว ที่บางทีเรียกกันว่า ขื่อ

สถาปนิกไทยจึงคิดโครงสร้างที่ปัจจุบันเรียกว่า โครงถัก หรือ TRUSS ของฝรั่ง

แต่โครงถักของไทยไม่เหมือนของฝรั่ง สิ่งสำคัญก็คือ นำเอาสัญลักษณ์ของทางศาสนาไปใส่ไว้ โดยเฉพาะทางภาคเหนือเรียกว่า ม้าตั่งไหม หรือ ม้าต่างไหม โดยจัดรูปทรงของโครงสร้างกราฟิกเป็นสัญลักษณ์ของพระพุทธเจ้า (ดังรูป)

ลักษณะของโครงสร้างชนิดนี้จะมีอยู่ตั้งแต่ทางเข้าของพระอุโบสถจนไปถึงที่ตั้งประดิษฐานพระพุทธรูป โครงถักรูปม้าตั่งไหมก็จะเปลี่ยนรูปไป ไม่เป็นโครงสร้างที่เป็นสัญลักษณ์ของพระพุทธรูปเพราะความหมายถึงตรงนั้นได้มีพระพุทธรูปประดิษฐานแทนแล้ว

ฉะนั้น โครงสร้างประเภทนี้ ต้องเป็นโครงสร้างเฉพาะพระอุโบสถหรือวิหารเท่านั้น จะนำไปใช้กับโครงสร้างบ้านหรืออาคารอื่นใดไม่ได้เด็ดขาด

ในกรณีที่บางโบสถ์ วิหาร มิได้มีโครงถักเป็นรูปม้าต่างไหมดังกล่าว โดยเฉพาะในภาคกลางจะมีฝ้าเพดานปิดโครงหลังคา ตัวฝ้าเพดานจะบังคับตกแต่งเป็นดาวบ้าง เป็นลายดอกไม้บ้าง ก็เช่นเดียวกับเสาโบสถ์ ทำไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายของการบูชาพระพุทธเจ้า ซึ่งไม่สมควรที่อาคารอื่นจะนำไปประดับฝ้าเพดาน