''จีโอ แชต'' สู้โรคระบาด

ปฏิวัติการส่งข้อมูลสุขภาพ

การแพร่ระบาดของโรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 ซึ่งคาดการณ์กันว่ายังคงระบาดต่อเนื่องอย่างน้อย 1-3 ปี ทำให้สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข จับมือกับ หน่วยงานเอกชน ปฏิวัติการรับ-ส่งข้อมูลข่าวสารการเกิดโรค เพื่อวิเคราะห์ ประมวลผล และวางแนวทางแก้ไขได้ทันท่วงที

นายภาสกร อัครเสวี ผู้อำนวยการ สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข กล่าวว่า สำนักระบาดวิทยา ทำหน้าที่เฝ้าระวัง และเตือนภัยจากการเกิดโรค โดยเก็บข้อมูลทั้งในประเทศ และติดตามข่าวสารจากต่างประเทศ ที่ผ่านมาการจัดเก็บข้อมูลการเกิดโรคจากภาคส่วนเข้าส่วนกลาง ต้องใช้เวลา 1 วันเพื่อบันทึกสถิติ และใช้โทรศัพท์ติดต่อกันอย่างน้อย 120 ครั้งต่อวัน รวมแล้วใช้เวลาในการรวบรวมข้อมูล และวิเคราะห์ก่อนส่งเข้าส่วนกลาง นานเกินกว่าที่ควรจะเป็น เช่น โรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 ที่ต้องใช้เวลาในการเรียนรู้พฤติกรรม 6 เดือน กว่าจะหาทางป้องกันได้

ข้อมูลล่าสุดขององค์การอนามัยโลก พบว่า มีการระบาดของโรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 แล้วใน 207 ประเทศ มีผู้ป่วยยืนยันสะสมกว่า 6.5 แสนราย และมีผู้เสียชีวิต 8,768 ราย ส่วนประเทศไทยมีอัตราผู้ป่วยและผู้เสียชีวิตเพิ่มขึ้นในช่วงเดือนมกราคมที่ผ่านมา

นายภาสกร ระบุว่า ปัจจุบันมีเทคโนโลยีที่ช่วยในการรับรู้ข้อมูลข่าวสารเป็นจำนวนมาก ดังนั้นจึงนำเทคโนโลยีที่มีอยู่มาใช้ดักจับข้อมูลข่าวสารการเกิดโรคระบาดในแต่ละพื้นที่ ล่าสุด สำนักระบาดวิทยาใช้การรับส่งข้อมูลทางเอสเอ็มเอส (ข้อความสั้น) ด้วยโปรแกรม จีโอ แชต (GEO Chat) เพื่อช่วยในการประมวลผลภาวะเจ็บป่วยของประชากรในแต่ละพื้นที่

นายภาสกร เล่าว่า ระบบรายงานข้อมูลของสำนักระบาดวิทยาก่อนหน้านี้ใช้วิธีโทรศัพท์สอบถาม และนำข้อมูลขึ้นเว็บไซต์เพื่อแจ้งข่าว เป็นการแจ้งข้อมูลแบบทางเดียว ถ้าไม่เปิดดูเว็บไซต์ หรือโทรศัพท์สอบถามก็จะไม่รับรู้ข้อมูล แต่การส่งข้อมูลผ่านข้อความสั้น ด้วยโปรแกรมจีโอ แชต ทำให้ผู้ที่เกี่ยวข้องรับรู้ข้อมูลได้พร้อม ๆ กันในทุกเวลาที่ต้องการ

การส่งข้อมูลทางเอสเอ็มเอส ด้วยโปรแกรมจีโอ แชต เป็นความร่วมมือกันระหว่าง สำนักระบาดวิทยา คณะอนุกรรมการสนับสนุนป้องกันควบคุมและแก้ปัญหาการแพร่ระบาดของไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โครงการทำดีทุกวันจากดีแทค องค์กรอินแสต็ด และบริษัท โอเพ่นดรีม จำกัด

สำหรับขั้นตอนการทำงานของโปรแกรมจีโอ แชต นายปฏิพัทธ์ สุสำเภา ผู้อำนวยการฝ่ายเทคโนโลยี บริษัท โอเพ่นดรีม กล่าวว่า จีโอ แชต เป็นโปรแกรมที่เกิดจากความพยายามที่จะแก้ปัญหาการสื่อสารแบบกลุ่ม โดยทำให้กลุ่มคนที่ลงพื้นที่เก็บข้อมูลสามารถส่งข้อมูลถึงทุกคนได้จากการส่งข้อความเพียง 1 ครั้ง และสามารถใช้งานได้ทุกที่ที่มีสัญญาณโทรศัพท์มือถือ

จีโอ แชต นอกจากใช้พื้นฐานการส่งข้อความสั้นซึ่งใช้งานได้กับโทรศัพท์มือถือทุกรุ่นแล้ว ข้อมูลที่ส่งผ่านโปรแกรมจีโอ แชต ยังแปลงเป็นข้อมูลที่แสดงผลบนเว็บไซต์ของจีโอ แชต โดยแสดงภาพแผนที่การรายงานข้อมูลในจุดต่าง ๆ ซึ่งผู้ที่จะเข้าดูต้องเป็นสมาชิก ส่วนเซิร์ฟเวอร์ที่เก็บข้อมูลอยู่ที่องค์กรอินแสต็ดในอาเจนตินา นายปฏิพัทธ์ กล่าว

โปรแกรมจีโอ แชต มีใช้งานแล้วในประเทศลาว เขมร และไทย เบื้องต้นสำนักระบาดวิทยาทดลองให้บุคลากรของกระทรวงสาธารณสุขในพื้นที่ จ.มุกดาหาร และ จ.เชียง ราย เชื่อมกับประเทศรอยต่อสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว และเวียดนาม ส่งข้อมูลผ่านข้อความสั้นทางโทรศัพท์มือถือมาที่ส่วนกลางผ่านหมายเลข *1677 ในระบบของผู้ให้บริการดีแทค เข้าสู่โปรแกรมจีโอ แชต เพื่อสื่อสารข้อมูลแบบกลุ่ม ทำให้ผู้ที่เกี่ยวข้องรู้ข้อมูลการเกิดโรค และการเกิดอาการเจ็บป่วยของประชากรในแต่ละพื้นที่

ผลจากการทดลองใช้งานประมาณ 2 เดือน พบว่า 47% ใช้ส่งข้อมูลทั่วไป 39% ใช้เพื่อสื่อสาร และ 14% ใช้เพื่อรายงานข้อมูลโรคระบาด

ใน 1-2 สัปดาห์นี้ สำนักระบาดวิทยาจะเปิดให้บุคลากรของกระทรวงสาธารณสุขประมาณ 600-700 คน ใน 76 จังหวัดทั่วประเทศ ใช้รายงานข้อมูลการเจ็บป่วยของประชากรในพื้นที่ และเฝ้าระวังการแพร่ระบาดของไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 ให้กับผู้เกี่ยวข้องรับทราบ โดยจะใช้เวลาในการบันทึกสถิติเข้าส่วนกลางเพียง 1 ชั่วโมง จากเดิมที่ใช้เวลารอข้อมูลจากจุดต่าง ๆ 1 วัน

ส่วนข้อตกลงในการใช้บริการส่งข้อมูล ผ่านเอสเอ็มเอส บุคลากรกระทรวงสาธารณสุขจะส่งข้อมูลรายงานผลฟรีในช่วงที่เฝ้าระวังการระบาดของไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 จนกว่าจะอยู่ในสภาวะปลอดภัย ส่วนอนาคตมีแนวคิดที่จะใช้ติดตามโรคระบาดซึ่งอาจเกิดขึ้นในอนาคต เพื่อหาแนวทางป้องกันได้ทันเวลา

การมีระบบส่งข้อมูลผ่านเอสเอ็มเอส และอินเทอร์เน็ต ทำให้มีการป้องกันโรคได้ทันเวลา โดยอนาคตภัยจากโรคจะมีมากกว่านี้ ซึ่งภัยไข้หวัดสายพันธุ์ใหม่ 2009 เป็นแค่การเตือนให้มนุษยชาติระวังตัวเท่านั้น นพ.มงคล ณ สงขลา ประธานอนุกรรมการสนับสนุนการป้องกัน ควบคุมและการแก้ปัญหาการแพร่ระบาดของไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 กล่าว.