โดย : นิภาพร ทับหุ่น

เด็กชายคนนั้นถือตะกร้ากุหลาบแดง เดินตรงรี่เข้ามาพร้อมกับพูดว่า ซื้อกุหลาบให้แฟนพี่มั้ยครับ

เขาหันไปมองหน้าเด็กน้อยครู่หนึ่ง ก่อนจะควักสตางค์ใส่มือซ้าย แลกกับกุหลาบแดงในมือขวา ใบหน้าเด็กชายเปื้อนยิ้มและเดินไปทักทายลูกค้าโต๊ะอื่นๆ ด้วยประโยคเดียวกัน

ปัญหาเด็กเร่ร่อนเป็นปัญหาใหญ่ระดับประเทศ ที่หลายหน่วยงานพยายามหาทางแก้ไข ทว่า เพราะเป็นปัญหาใหญ่จึงแก้ยาก โดยเฉพาะในพื้นที่จังหวัดภาคเหนือที่มีประชากรเด็กเร่ร่อน เด็กข้างถนน และเด็กหนีออกจากบ้านจำนวนมาก มูลนิธิอาสาพัฒนาเด็ก ที่เริ่มก่อตั้งขึ้นตั้งแต่ปี 2540 จึงอาสาเข้ามาดูแลปัญหาดังกล่าว โดยมีพื้นที่ทำงานอยู่ในจังหวัดเชียงใหม่และเชียงราย ซึ่งตลอดระยะเวลาที่ดำเนินงานมา มูลนิธิอาสาพัฒนาเด็กช่วยเหลือเด็กและเยาวชนข้างถนนไปแล้วหลายร้อยคน

อนุชน หวลทรง ผู้จัดการมูลนิธิอาสาพัฒนาเด็ก บอกว่า เด็กที่ได้รับช่วยเหลือส่วนมากเป็นเด็กเร่ร่อน หนีออกจากบ้าน มีปัญหาครอบครัว ดังนั้นการเยียวยาจิตใจถือเป็นเรื่องที่สำคัญมาก

"เรามองว่าศิลปะช่วยกล่อมเกลาจิตใจเด็กให้มีความอ่อนโยนมากขึ้นได้ เราจึงทำโครงการศิลปะหัตถศิลป์เพื่อเด็กเร่ร่อน เป็นศิลปะบำบัด พอเราเห็นเด็กมีแววทำงานได้ดีก็คิดว่าควรจะต่อยอดให้ก่อเกิดเป็นรายได้ แต่ถ้าเราทำแล้วไม่มีตลาดก็ไม่มีที่ขาย เลยเปิดเป็นร้านเล็กๆ"

นั่นเป็นที่มาของ ด.เด็ก แกลลอรี่ (DorDek Gallery) พื้นที่แสดงและจำหน่ายผลงานศิลปะหัตถศิลป์ของเด็กและเยาวชนเร่ร่อนในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และเชียงราย ที่อยู่ในความดูแลของมูลนิธิอาสาพัฒนาเด็ก

"จริงๆ ที่เราดูแลมี 2 พื้นที่ คือเชียงรายและเชียงใหม่ แต่ที่เลือกมาเปิดในเชียงใหม่เพราะเชียงใหม่เป็นเมืองท่องเที่ยว เป็นตลาดที่มีนักท่องเที่ยวเข้ามาตลอด เลยเปิดที่นี่ เราคัดเลือกผลงานที่มีคุณภาพมาจำหน่าย ที่ไม่ผ่านก็พยายามแนะนำ มันก็เลยกลายเป็นรายได้ขึ้นมา ทุกคนช่วยกัน เด็กๆ ที่ขายดอกไม้ก็มาทำ คือเราสนับสนุนให้เขาได้ลองทำงานฝีมือ ให้เขามีรายได้ตรงนี้จะได้ไม่ต้องไปเร่ร่อนขายดอกไม้"

อนุชน หรือ ครูเอก ของเด็กๆ บอกว่า เด็กๆ เผชิญกับปัญหาที่น่าปวดหัวมาแล้วสารพัด ทำให้มีพฤติกรรมรุนแรง มีแนวโน้มในการใช้สารเสพติด หรือถูกหลอกเข้ากระบวนการค้ามนุษย์ ต่อเมื่อได้รับการเยียวยาด้วยศิลปะ พฤติกรรมดังกล่าวจึงค่อยๆ เปลี่ยนไปในทางที่ดี

"ศิลปะช่วยได้ค่อนข้างดี เท่าที่เราเห็นมา ในส่วนของเด็กที่ก้าวร้าวอารมณ์รุนแรง เวลามีปัญหาเขาจะใช้กำลัง แต่เมื่อทำงานศิลปะอย่างต่อเนื่องเขาใจเย็นลง มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ มีอะไรใหม่ๆ มาให้ครูดูตลอด"

สำหรับผลงานในร้านมีทั้ง โปสการ์ด ผ้ามัดย้อม ตุ๊กตาเย็บมือ สร้อย กระเป๋า สมุด ฯลฯ ซึ่งรายได้จากการจำหน่าย ครูเอก บอกว่า จะแบ่งเป็น 3 ส่วน คือ 30 เปอร์เซ็นต์แรกให้กับเด็กที่ทำผลงานนั้นๆ โดยตรง 30 เปอร์เซ็นต์ต่อมา สมทบเข้ากองทุนการศึกษาและอาชีพ ส่วน 40 เปอร์เซ็นต์ที่เหลือ เก็บไว้ซื้อวัสดุอุปกรณ์เพื่อทำชิ้นงานต่อไป

"ที่ผ่านมาก็ถือว่าค่อนข้างดี มีลูกค้าส่วนหนึ่งจากญี่ปุ่น เพราะเรามีอาสาสมัครชาวญี่ปุ่นเข้ามาช่วยสอนมากพอสมควร อีกอย่างเราทำโครงการพ่อแม่อุปถัมภ์ เรียกว่า ชมรมกรุณา ที่ได้รับความช่วยเหลือจากชาวญี่ปุ่นมาเป้ฯพ่อแม่อุปถัมภ์สำหรับเด็กที่เข้า โรงเรียน พวกเขาช่วยอุดหนุนซื้อของเราไปจำหน่ายต่อที่ญี่ปุ่น ญี่ปุ่นเลยถือเป็นตลาดใหญ่ของเรา"

ศิลปะคือเครื่องกล่อมเกลาจิตใจเด็กให้กลับมาเป็นเด็กที่สดใสสมวัย แน่นอนว่า เด็กทุกๆ คนในความดูแลของมูลนิธิอาสาพัฒนาเด็กย่อมได้รับการดูแลในส่วนนี้เท่าเทียมกัน อาหย่า มาเยอะ คือหนึ่งในนั้น เธอบอกว่า ตลอด 10 กว่าปีที่ได้อาศัยอยู่ภายใต้หลังคาของมูลนิธิอาสาพัฒนาเด็ก เธอรู้สึกดีใจและภูมิใจที่วันนี้สามารถหารายได้ส่งตัวเองเรียน ทั้งยังเหลือส่งไปจุนเจือครอบครัวได้อีก

"ก่อนหน้าที่ยังไม่มีร้าน ด.เด็ก ถ้าหนูอยู่สำนักงานก็เย็บกระเป๋าพวกนี้เหมือนกัน เวลามีคนมาเยี่ยมก็เอามาขายเขา แต่พอมีร้านก็เอามาขายที่ร้าน คือตอนแรกๆ มีพี่ญี่ปุ่นคนหนึ่ง ชื่อพี่อาคิโกะ มาออกแบบให้ เขาจะวาดรูปลงกระดาษแล้วให้เด็กๆ วาดหรือไม่ก็ปักภาพตาม ตอนนี้ทำเองได้แล้ว หนูชอบนะ ที่ชอบสุดคือเย็บช้างตัวเล็กๆ แบบนี้ไม่มีใครทำได้ หนูสอนให้เด็กๆ ในชุมชนทำด้วย แต่เขาบอกว่า มันทำยากเกินไป เขาบอกว่า ยากตรงใส่หูให้ตรงกัน เลยมีหนูที่ทำได้คนเดียว"

ถามว่าศิลปะให้อะไรบ้าง อาหย่าเงียบไปพักหนึ่ง ก่อนจะบอกว่า

"ถ้าเด็กคนไหนไม่มีแม่บุญธรรมก็จะเอาทุนจากงานศิลปะให้เด็กได้เรียน หนังสือ แล้วศิลปะก็ทำให้หนูมีสมาธิ ไม่ต้องคิดอะไรเยอะ จากเมื่อก่อนหนูเป็นคนคิดมาก คิดเรื่องครอบครัว พอหนูทำศิลปะแบบนี้ก็มีเงินส่วนหนึ่งเก็บไว้ใช้เอง อีกส่วนหนึ่งส่งให้แม่ ช่วยแบ่งเบาภาระ"

ฟังดูง่ายๆ แต่คำตอบนี้ได้ใจความที่สุด

..................

ด.เด็ก แกลลอรี่ ตั้งอยู่บนถนนสามล้าน ตรงข้ามไปรษณีย์พระสิงห์ ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ หากท่านต้องการบริจาคสิ่งของเครื่องใช้สำหรับเด็กหรือค่าใช้จ่ายให้กับ กิจกรรมของมูลนิธิอาสาพัฒนาเด็ก ติดต่อได้ที่ โทรศัพท์ 08-9850-6683 หรือ www.vgcd.org

อัลบั้มภาพ โลกใบเล็กใน ด.เด็ก แกลลอรี่ ภาพที่ 2 / 4

โลกใบเล็กใน ด.เด็ก แกลลอรี่